Rosyjskie określenie dla żołny – золотистая щурка – złocista szczurka – może brzmieć odrażająco przez skojarzenie z szczurem. Także u nas ptak ten bywa nazywany szurką lub szczurkiem. Są to rusycyzmy, zaś w rosyjskim nazwa ta ma charakter dźwiękonaśladowczy i nie tylko trafnie oddaje szczebiotliwy głos żołn, ale też fakt, że tego barwnego ptaka często najpierw się słyszy, a dopiero potem można go zobaczyć. Należy on niewątpliwie do najbarwniejszych ptaków Europy i jest prawdziwą ozdobą miejsc, w których występuje. „Złocista” – choć nie oddaje wiernie jej kolorów wydaje się być zasłużonym epitetem.

Polskie żołna przypomnijmy, pochodzi od koloru żółtego i okazuje się, że nasza żołna (Merops apiaster) nie ma wyłączności na tę nazwę. W różnych regionach kraju, a także dawniej żołna mówiono także na wilgi, trznadle (na Kaszubach), zięby, dzięcioły zielone, a pochodną tego ostatniego jest rozszerzenie tej nazwy także na dzięcioły czarne oraz pełzacze, które bywały nawywane żołneczkami.

Nazwa naukowa Merops apiaster nawiązuje, podobnie do nazw w wielu innych językach, do pokarmu żołn, który często stanowią pszczoły (apis – pszczoła). Jednak wcześniej stosowano także nazwy Apiaster icterocephalus (żółtogłowa), Merops chrysocephalus (złotogłowa).

fot. Witold Muchowski